Македонија при дното, Финска на лидерската позиција

Датум

Земјава е рангирана на 35-то место и се наоѓа во друштво на Босна и Херцеговина (34.), Албанија (33.), Црна Гора (32.) и Турција (31.).

Државите кои котираат ниско, како што е случај со Македонија, имаат низок потенцијал за справување со ефектите од лажните вести и дезинформации, главно поради недоволното работење во слободата на медиумите и образованието.

Финска како лидер, Норвешка на второто место, Данска на третото, Естонија на четвртото, Шведска на петтото и Ирска на шестото со, речиси, идентични резултати, го предводат рангирањето на Индексот на медиумска писменост за 2022 година. Како и во претходните години, Финска останува број 1 меѓу 41 европска држава опфатени во Индексот. Овие земји имаат најголем потенцијал да го издржат негативното влијание на лажните вести и дезинформации поради квалитетот на образованието, слободните медиуми и високата доверба меѓу луѓето.

Земјите при дното на рангирањето се Северна Македонија (35 место), Босна и Херцеговина (34.), Албанија (33.), Црна Гора (32.) и Турција (31.). Тие земји имаат низок потенцијал за справување со ефектите од лажните вести и дезинформации, главно поради недоволното работење во слободата на медиумите и образованието.

Индексот на медиумска писменост е изработен во рамки на Иницијативата за европски политики (EuPI) на Институтот отворено општество – Софија. Индексот го проценува потенцијалот на отпорност на лажни вести во 41 европска земја, користејќи индикатори за слобода на медиумите, образование и доверба во луѓето. Бидејќи индикаторите имаат различна важност, им се доделува различна тежина во моделот. Показателите за слободата на медиумите имаат најголема тежина („Фридом хаус“ и “„Репортери без граници“), заедно со показателите за образование (ПИСА), со највисок удел меѓу нив и читачката писменост. Индикаторот за е-учество (ОН) и довербата во луѓето (Евростат) имаат помала тежина во однос на другите показатели. Првиот индекс беше објавен во 2017 година со изданија во 2018 година, во 2019 година и во 2021 година со 35 земји. Во 2022 година беа додадени уште неколку земји, со што бројот достигна 41 земја.

Високо ниво на ранливост на лажни вести и дезинформации и ниско ниво на загриженост кај граѓаните од нивно ширење

Анализата на индексните кластери покажува одредени географски обрасци, бидејќи окрузите со најдобри резултати се лоцирани во кластери во северозападна Европа, а земјите со најлоши резултати се лоцирани во Југоисточна Европа и Јужен Кавказ. Индексот покажува дека постои концентрација на земји во Југоисточна и Источна Европа, кои се потенцијално поранливи на лажни вести, бидејќи заостануваат во неколку аспекти следени од Индексот на медиумска писменост – квалитет на образование, слобода на медиумите, ниска меѓучовечка доверба или комбинација на проблеми во тие области.

„Загрижувачки е што општествата кои се најранливи на влијанието на лажните вести, во исто време се најмалку загрижени за ширењето и влијанието на дезинформациите“, рече Марин Лесенски, автор на извештајот.

Тој додаде дека при споредба на резултатите од Индексот со други слични студии, е евидентно дека во земјите од Источна Европа постои високо ниво на ранливост на лажни вести, но во исто време и ниско ниво на загриженост кај граѓаните од нивното ширење.

„Ова ги зголемува ризиците поврзани со дезинформациите во таквите земји, особено во контекст на војната во Украина, бидејќи дел од јавноста не ја сфаќа или едноставно ја игнорира својата ранливост“, додаде Лесенски.

Ова издание на индексот доаѓа во време кога пандемијата на ковид-19 со себе донесе „инфодемија“, а сега „инфо-војните“ се активни заедно со вистинска војна во Украина и дезинформациите и заканите што произлегуваат од неа.

Што се однесува до пристапите во справување со дезинформациите, извештаите на Индексот за медиумска писменост се залагаат за „образование пред регулатива“. Како што покажуваат неодамнешните искуства, образованието е неопходен, но долг пат. Регулативата, вклучително и социјалните медиуми и забраните, се покажаа неопходни, додека се заштитуваат правата и слободата на говорот до степен до кој е можно. Во спротивно, „парадоксот на толеранција“ се појавува кога правилата на либералната демократија се користат за нејзино поткопување.

Индексот на медиумска писменост за првпат беше објавен во 2017 година и опфати 35 земји, додека изданието од 2022 додаде уште неколку земји, со што вкупниот број достигна 41 земја во Европа вклучени во проценката. Дополнително, Индексот оваа година за првпат оценува уште шест земји кои се надвор од Европа и кои се вклучени во посебно проширено рангирање. Од оценетите неевропски земји, најдобри имаат Канада и Австралија, кои спаѓаат во првиот кластер и имаат слични карактеристики со земјите како Шведска и Холандија. Соединетите Американски Држави, Јапонија и Јужна Кореја спаѓаат во вториот кластер на земји со добри перформанси и се во друштво на европски земји како Франција и Шпанија. Израел спаѓа во трет кластер во друштво на земји како Унгарија, Италија и Словачка.

Оваа сторија е дел од публикацијата „Новинарството како јавно добро“, дел од проектот „Синдикатите за фер закрепнување“ финансиран од Европската Унија, а во партнерство со Европската федерација на новинари.Ставовите и коментарите во публикацијата се одговорност на ССНМ и не ги изразуваат ставовите и мислењата на Европската Унија и на Европската федерација на новинари.

Останати
објави

Сподели на...