Никој не смее да го потцени обемот на заканите на дезинформациите и намалената доверба, или комплексноста на нивните причини. Но, проблемот не е толку нерешлив, како што многу луѓе веруваат, пишуваат за www.project-syndicate.org одговорните лица на неколку проекти за проверка на факти како Питер Канлиф Џоунс (Африка чек), Лаура Зомер (Чекеадо), Ноко Макгато (Африка чек) и Вил Мој (Фул факт).

Според проверувачите на факти во „Вашингтон Пост“, американскиот претседател Доналд Трамп упати повеќе од 13.000 лажни или погрешни тврдења од неговата инагурација до денес. Не е ни чудно што некои се сомневаат дека проверката на фатки на тврдењата на политичарите е одговор на проблемите во оваа ера на дезинформации.

Кога политичарите и новинарите од Европа, Америка, Африка и Азија се состанаа на Глобалната конференција за слобода на медиуми во Лондон во јули, тие признаа дека подемот на дезинформации придонесе за намалување на довербата на јавноста во политичарите и во медиумите. Но, ефективни решенија не се очекуваат. Кога политичката и деловната елита на Европа се состанаа истиот месец на конференцијата „Les Rencontres Économiques d’Aix-en-Provence 2019“, тие исто така видоа неколку опции за обнова за довербата.

Но, тоа не значи дека нема. Како водачи или основачи на организации за проверка на факти во Африка, Латинска Америка и Европа, знаеме дека нашата работа може да игра моќна улога во борбата против ефектите од дезинформацијата и да ја врати вербата во сигурни извори.

За исполнување на оваа должност, потребно е пред се, сеопфатно разбирање на предизвиците со кои се соочуваме. Повеќето од скоро 200 организации во светот за проверка на факти работат под претпоставка дека презентирањето во јавноста со корегирани информации, ќе ги убеди читателите да го ревидираат својот погрешен став.

Не е изненадувачки што повеќето академски работи за проверка на факти имаат за цел да ја тестираат оваа претпоставка. Резултатите се ветувачки. Додека никој не можеше да тврди дека давањето на точни информации на луѓето гарантира дека тие ќе ги прилагодат своите ставови, повторени студии покажуваат дека проверката на фактите и помага на јавноста да го ревидира нивното разбирање на тврдењата, дури и кога наодот е во диреткна спротивност со претходно цврсто убедување.

Но, едноставно објавуање на проверени факти не е доволно. За почетниците, дури и со најголеми ресурси, не би било можно да се следат сите оние што виделе дека дезинформацијата била исправена и пред нив да се стави проверката на факти. И, едноставно, има премногу дезинформации што кружат преку интернет и во јавниот дискурс за да се провери секој факт за секое направено лажно тврдење.

Затоа, покрај идентификување и корекција на важни дезинформации, проверувачите на факти мора да вклучат и политичари, традиционални медиуми, платформите на социјални мрежи и други релевантни институции за да го намалат протокот на дезинформации. Ова значи да ги контактираат јавните личности за да побараат официјални корекции во моментот, да поднесат поплаки до тела за стандарди и да обезбедат обука на медиумски организации. Исто така, тоа значи да се работи со технолошки комании за изнаоѓање начини за да се спречи пошироката циркулација на дезинформациите, вклучително и преку меѓународните граници.

Во исто време, организациите за проверка на факти не треба само да се фокусираат на решавање на лажни информации, туку и на идентификување на извори на доверливи информации и нивно дистрибуирање до читателите. И ние треба да работиме со училишта и други образовни институции за да им помогнеме на луѓето да идентификуваат лажни или погрешни тврдења. Ова е пристапот што го презмеаат нашите огранизации, и иако се мали и недоволно реализирани, влијанието е веќе очигледно.

На пример, во јануари, Ибрахима Диуф, економист задолжен за пишување на манифестот за една од најголемите политички партии во Сенегал,  „Партија на единство и собирање“, изјави пред истражувачот на Универзитетот во Дакар дека поради работата на тимот за истражување на факти во Африка, пишувачите на политичко-партиски манифести обраќале поголемо внимание на точноста на нивните бројки.

Слично на тоа, во Јужна Африка, Фебе Потгиер-Гкубуле, генералниот директор на владејачкиот африкански национален конгрес, на јавна средба изјави дека „Африка Чек“ игра важна улога во одржувањето на политичките партии и нивните лидери одговорни. Неколку месеци порано, полициската служба во Јужна Африка официјално ја ревидираше статистиката на националниот криминал, по интервенцијата на „Африка Чек“, признавајќи дека податоците се полоши отколку првично објавените. Намалување на снабдувањето со дезинформации преку вклучување на моќните луѓе функционира.

Во исто време, во Аргентина, организацијата за проверка на факти „Чекуеадо“ ја создаде првата програма во земјата за да предава вештини за критичко размислување и писменост за вести на млади луѓе. Резултатите од овој обид да се заштитат младите од штетата предизвикана од дезинформацијата, се пресликани на оние од студија од 2016 гоидна, што покажа огромен скок во способноста на децата на училишна возраст во Уганда да разликуваат добри и лоши здравствени информации, откако претходно научија слични вештини.

Конечно, ефективното проверување на фактите бара напори за подобрување на пристапот на јавноста до сигурни информации. На пример, во Обединетото Кралство, „Фулт Факт“ соработуваше со Канцеларијата за национална статистика, не само да ги отвори своите податоци до пошироката јавност, туку и да обезбеди истите да бидат достапни во форма што јавноста ќе ја разбере.

И покрај тоа што не треба да го потценуваме степенот на закана од дезинформации и опаѓање на довербата или сложеноста на нивните причини, проблемот не е ни приближно вознемирувачки како што некои веруваат. Обраќајќи се не само на симптомите на дезинформација и недовербата, туку и на системските проблеми што се во темелот, организациите за проверка на факти, медиуми, влади и деловни бизниси можат да одолеат на овие загрижувачки трендови.